Η διάγνωση καρκίνου συχνά συνδέεται στο μυαλό μας με «ξεκάθαρα» προειδοποιητικά σημάδια: εξόγκωμα, αίμα στα κόπρανα, εμφανή συμπτώματα. Όμως η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη. Πολλοί ασθενείς εμφανίζουν πρώτα μη ειδικά, καθημερινά παράπονα — ανεξήγητη απώλεια βάρους, κόπωση, απώλεια όρεξης, διάχυτοι πόνοι — που είτε αγνοούνται είτε αποδίδονται σε απλές παθήσεις. Πώς όμως μπορεί η Ιατρική να ξεχωρίσει εγκαίρως ποιοι απαιτούν άμεση διερεύνηση;
Εδώ μπαίνει το πρόγραμμα SCAN (Suspected CANcer Pathway) — ένας δρόμος διάγνωσης για όσους παρουσιάζουν συμπτώματα που δεν εντάσσονται στις κλασικές οδηγίες παραπομπής, αλλά που μπορεί να υποδηλώνουν καρκίνο.
Τι είναι το SCAN και πώς λειτουργεί
-
Προέλευση: Πρωτοξεκίνησε ως πιλοτικό πρόγραμμα στην Οξφόρδη (Oxford, Αγγλίας) το 2017 και από το 2020 εντάχθηκε στην κανονική παροχή υπηρεσιών υγείας στην περιοχή. ox.ac.uk+2oxfordbrc.nihr.ac.uk+2
-
Ποιους αφορά: Ασθενείς άνω των 40 ετών με μη ειδικά συμπτώματα που δεν καλύπτονται από άλλες διαγνωστικές διαδρομές. medicalxpress.com+1
-
Τι περιλαμβάνει η διαγνωστική διαδρομή:
• Απεικονιστικές εξετάσεις (π.χ. αξονική τομογραφία θώρακα, κοιλιάς, λεκάνης)
• Εκτενείς αιματολογικές εξετάσεις και τεστ κοπράνων
• Συλλογή δειγμάτων σε βιοτράπεζα για πιθανή έρευνα στο μέλλον. cancer.ox.ac.uk+2ox.ac.uk+2
Νεότερη Μελέτη: Τα Αποτελέσματα από τα 6 χρόνια λειτουργίας (2017-2023)
Μια πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Lancet Primary Care και καλύπτει την περίοδο 2017-2023, αναλύει δεδομένα από 4.823 ασθενείς που παραπέμφθηκαν στο SCAN Pathway. ox.ac.uk+1
Κάποια από τα πιο σημαντικά ευρήματα:
| Κατηγορία | Ποσοστό / Παρατήρηση |
|---|---|
| Διαγνώσεις καρκίνου | ~ 8,8% των περιστατικών ox.ac.uk+1 |
| Σοβαρές μη-καρκινικές παθήσεις | ~ 10,9% ox.ac.uk+1 |
| Τυχόν ευρήματα (incidental findings) | ~ 19,3% — ανωμαλίες που δεν ήταν ο λόγος παραπομπής αλλά απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση. ox.ac.uk+1 |
| Συνηθέστεροι τύποι καρκίνου | Πνεύμονας, πάγκρεας, παχύ έντερο, μαστός, λεμφώματα. ox.ac.uk+2medsci.ox.ac.uk+2 |
| Προχωρημένα στάδια διάγνωσης | Αν και το SCAN επιδιώκει έγκαιρη διάγνωση, πολλά περιστατικά απ’ αυτά που διαγνώστηκαν ως καρκίνοι ήταν ήδη σε προχωρημένο στάδιο (στάδιο IV) και μόνο μικρό ποσοστό σε πρώιμο στάδιο. ox.ac.uk+1 |
Ένα πολύ ενδιαφέρον σημείο της μελέτης είναι πως ορισμένοι συνδυασμοί συμπτωμάτων με εργαστηριακά αποτελέσματα (π.χ., αποτέλεσμα CA125 εκτός ορίων) είχαν υψηλή προγνωστική αξία (positive predictive value, PPV) για καρκίνο. medicalxpress.com+1
Τι μας λέει αυτό — Πρακτικές συνέπειες
-
Ενίσχυση της διαίσθησης του γιατρού: Το «gut feeling» ή η διαίσθηση του γενικού ιατρού για κάτι «μη φυσιολογικό αλλά ασυμπτωματικό» φαίνεται να έχει αξία. Συνδυάζεται με εργαστηριακές ανωμαλίες και συμπτώματα και αυξάνει την πιθανότητα διάγνωσης.
-
Αντιμετώπιση των μη-καρκινικών σοβαρών παθήσεων: Το SCAN δεν αφορά μόνο τον καρκίνο — ανακαλύπτονται και άλλες σοβαρές νόσοι που εξηγούν τα συμπτώματα των ασθενών.
-
Τυχόν ευρήματα (incidental findings): Όταν κάνεις εκτενείς απεικονιστικές εξετάσεις, είναι πιθανό να προκύψουν ευρήματα που δεν σχετίζονται αμέσως με τον λόγο των συμπτωμάτων, αλλά μπορεί να απαιτούν παρακολούθηση ή θεραπεία. Αυτό δημιουργεί πρόκληση όσον αφορά πόρους και στρες για τον ασθενή.
-
Έλλειμμα στην πρώιμη διάγνωση: Παρά την πρόοδο, δεν έχει σημειωθεί επαρκής μετατόπιση προς πρώιμα στάδια σε μεγάλο ποσοστό των καρκίνων. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει περιθώριο βελτίωσης στην ταχύτητα και εμβέλεια της διάγνωσης.
Η πιο πρόσφατη σχετική μελέτη
Η μελέτη που ανέφερα είναι η πιο ενημερωμένη για το SCAN και καλύπτει ως και το 2023. ox.ac.uk+1 Ειδικότερα:
-
Ολόκληρη ανάλυση 6 ετών, με μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων (>4.800). medicalxpress.com+1
-
Αναδεικνύει ότι περίπου 1 στους 11 ασθενείς με μη ειδικά συμπτώματα έχει καρκίνο (ποσοστό ~8,8%) όταν παραπεμφθεί μέσω αυτής της διαδρομής. ox.ac.uk+1
-
Επίσης, η μελέτη επισημαίνει ότι οι «τυχαίες διαγνώσεις» (incidental findings) είναι αρκετά συχνές (19,3%). ox.ac.uk+1
-
Η μελέτη τονίζει την ανάγκη για χρηματοδότηση και πόρους αν αυτός ο τύπος διαγνωστικής διαδρομής θα υιοθετηθεί ευρέως, ώστε να μην επιβαρύνει υπερβολικά το σύστημα υγείας. ox.ac.uk+1
Προτάσεις & Τι να κάνετε ως ασθενής / γενικός ιατρός
-
Ακούστε το σώμα σας: αν έχετε επίμονα συμπτώματα χωρίς εξήγηση (κούραση, απώλεια βάρους, απώλεια όρεξης) — μην τα αγνοείτε. Ζητήστε να σας εξετάσουν πιο διεξοδικά.
-
Γενικοί ιατροί: να είστε ανοικτοί στην παραπομπή για διαγνωστικές διαδρομές τύπου SCAN όταν υπάρξει υποψία, ακόμη κι αν δεν πληρούνται τα αυστηρά κριτήρια των παραδοσιακών «κόκκινων σημείων».
-
Διαχείριση των ευρημάτων: προετοιμαστείτε ψυχολογικά και πρακτικά για το ενδεχόμενο «τυχαίων ευρημάτων». Αυτά μπορεί να χρειάζονται περαιτέρω εξετάσεις, αλλά δεν πάντοτε σημαίνουν κάτι επικίνδυνο άμεσα.
Συμπέρασμα
Το SCAN Pathway αποτελεί μια σύγχρονη, πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για την αντιμετώπιση του μεγάλου διαγνωστικού κενού που υπάρχει όταν ο καρκίνος παρουσιάζεται με ασαφή συμπτώματα. Η νεότερη μελέτη επιβεβαιώνει ότι προσφέρει σημαντικά ποσοστά διάγνωσης τόσο του καρκίνου όσο και άλλων σοβαρών νόσων, αλλά δεν εξαλείφει την πρόκληση των tardy διαγνώσεων. Χρειάζονται καλύτεροι μηχανισμοί, πόροι, ευαισθητοποίηση ασθενών και γιατρών, ώστε να μην περιμένουμε τα «ξεκάθαρα σημάδια» για να δράσουμε.
©ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ*Οι πληροφορίες που περιέχονται στην σελίδα ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ
δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την γνωμάτευση του ιατρού σας. Αν
αποφασίσετε να ακολουθήσετε κάποια θεραπεία ή διατροφή ρωτήστε τον
προσωπικό ιατρό σας.
Ακολουθήστε μας και στο Facebook
Για να μην χάνεις καμία ανάρτηση, ακολούθησε μας στο GOOGLE NEWS!
Μια φωτογραφία χίλιες λέξεις: Ακολούθησε μας και στο Instagram
Social Plugin