Το 1976, λέγεται ότι μια φονική επιδημία γρίπης σάρωσε γηροκομεία στο Βιετνάμ. Οι φροντιστές, χωρίς αντιϊκά, χωρίς αναπνευστήρες, με μόνο πετσέτες και καρδιά, φέρεται να αυτοσχεδίασαν: τοποθετούσαν τους ασθενείς σε κεκλιμένα κρεβάτια ή έβαζαν κυλιόμενες πετσέτες κάτω από την κοιλιά τους για να «στραγγίξει» το υγρό από τους πνεύμονες — και, σύμφωνα με τις αφηγήσεις, σε ένα από αυτά τα σπίτια δεν χάθηκε ούτε μία ζωή ενώ αλλού υπήρξαν δεκάδες θάνατοι. Η ιστορία κυκλοφορεί ευρέως σε social media και αφηγήσεις — αλλά δεν υπάρχει σαφής, πρωτογενής επιστημονική δημοσίευση που να τεκμηριώνει ακριβώς αυτό το περιστατικό ως ιστορικό γεγονός.
Μήνυμα: ακόμα κι αν το ακριβές επεισόδιο είναι λαϊκός μύθος, η ιδέα που κρύβει — ότι η στάση του σώματος και η απλή φροντίδα μπορούν να βελτιώσουν την αναπνοή — έχει επιστημονική βάση και σύγχρονες εφαρμογές.
Η επιστήμη πίσω από την «αποστράγγιση με τη βαρύτητα»
Η βασική ιδέα είναι απλή και παλιά: αν τοποθετήσεις τον ασθενή έτσι ώστε η βαρύτητα να βοηθά τη ροή των εκκρίσεων και των υγρών προς τα μεγάλα αεραγωγά, αυτά μπορούν να αφαιρεθούν πιο εύκολα — είτε με βήχα, είτε με αποσυμφόρηση, είτε με φυσιοθεραπεία. Η τεχνική που περιγράφεται στην ιστορία είναι ουσιαστικά postural drainage — θέση του σώματος για απομάκρυνση εκκρίσεων — μαζί με απλό «στήριγμα» (πετσέτες/μαξιλάρια) για να αλλάξει η κλίση. Αυτό περιγράφεται σαφώς στη σύγχρονη βιβλιογραφία και σε εγχειρίδια φυσιοθεραπείας. Εθνικό Κέντρο Βιοτεχνολογίας+1
Τι κάνει πρακτικά η στάση
-
Βελτιώνει την παροχέτευση των εκκρίσεων από περιφερικά τμήματα του πνεύμονα προς τους μεγάλους αεραγωγούς.
-
Αλλάζει τη διανομή του αέρα/υγρού μέσα στον πνεύμονα, με αποτέλεσμα μερική βελτίωση της οξυγόνωσης σε ορισμένες περιπτώσεις.
-
Συνδυάζεται συχνά με άλλες τεχνικές (περcussions, vibration, αναπνευστική άσκηση). Frontiers
Ιστορικές και σύγχρονες μελέτες — τι λένε τα δεδομένα
-
Υπάρχει κλασική αναφορά (πρωτότυπο άρθρο του 1976) που περιγράφει βελτίωση της οξυγόνωσης σε ασθενείς με οξεία αναπνευστική ανεπάρκεια μετά από ακραίες αλλαγές στάσης/θέσης — Piehl & Brown (1976). Αυτή η εργασία ήταν από τις πρώτες που τόνισαν ότι η αλλαγή της θέσης σώματος μπορεί να βοηθήσει την αναπνοή. PubMed+1
-
Η θέση πρηνής (prone positioning) — δηλαδή το να τοποθετηθεί ο ασθενής μπρούμυτα — έχει αποδειχτεί ότι μειώνει τη θνητότητα σε σοβαρό ARDS όταν εφαρμόζεται έγκαιρα και παρατεταμένα (PROSEVA trial, Guérin et al., NEJM 2013). Αυτό δείχνει πως «η θέση σώματος» δεν είναι απλώς θεωρία — σε πολύ σοβαρές καταστάσεις μπορεί να σώσει ζωές. New England Journal of Medicine+1
-
Σύγχρονες ανασκοπήσεις δείχνουν ότι τεχνικές αφαίρεσης εκκρίσεων (airway clearance techniques) όπως postural drainage, καθαρισμός με χειροκίνητες τεχνικές, και μηχανικές μέθοδοι έχουν ρόλο σε διάφορες καταστάσεις — αλλά η απόδοση εξαρτάται από τον ασθενή, την αιτία (π.χ. πνευμονία, COPD, νευρομυϊκά προβλήματα) και την εφαρμογή. Frontiers+1
Συμπέρασμα από τις μελέτες: η ιδέα ότι «θέση σώματος + φροντίδα = βελτίωση αναπνοής» έχει επιστημονική υποστήριξη, αλλά η απόδοση εξαρτάται από περίσταση, ένταση νόσου και εμπειρία του φροντιστή/θεραπευτή. PubMed+1
Ποιες είναι οι πιο πρόσφατες τάσεις και ποια η πρακτική εμπειρία (2020–2024)
-
Κατά την πανδημία COVID-19 η πρακτική του «proning» (τόσο σε διασωληνωμένους όσο και σε ξύπνιους ασθενείς) αυξήθηκε και απέκτησε μεγάλη έμφαση — κάτι που οδήγησε σε νέες μελέτες και σε πρακτικά εγχειρίδια για την ασφαλή εφαρμογή. PMC+1
-
Επιστημονικές ανασκοπήσεις μέχρι σήμερα υποστηρίζουν ότι τεχνικές θέσης σώματος και αποσυμφόρησης είναι χρήσιμες ως συμπληρωματικές παρεμβάσεις, αλλά χρειάζεται προσοχή στην εφαρμογή (ειδικά σε ασθενείς με αιμοδυναμική αστάθεια, αυξημένη ενδοκράνια πίεση, πρόσφατα χειρουργεία κ.ά.). PMC+1
Πρακτικός — αλλά προφυλακτικός — οδηγός για φροντιστές (γενικές κατευθύνσεις, όχι ιατρικές οδηγίες)
Προειδοποίηση: Ό,τι ακολουθεί είναι γενικές, ασφαλείς συμβουλές για μη επαγγελματίες. Δεν αντικαθιστά ιατρική αξιολόγηση. Σε δύσπνοια, κυάνωση, υψηλό πυρετό ή σύγχυση καλέστε άμεσα γιατρό/κλήση έκτακτης ανάγκης.
-
Παρατήρηση πρώτα: Μέτρησε αναπνοή (πόσες αναπνοές/λεπτό), κοίτα αν υπάρχει γαλάζωμα γύρω από τα χείλη/δάχτυλα, άκου αν υπάρχει βαριά αναπνοή.
-
Ημικαθιστική θέση (semi-upright): Σε πολλούς ασθενείς, το να κάθεται ο ασθενής με την πλάτη σε 30°–45° βελτιώνει την αναπνοή και την άνεση — είναι ασφαλές και εύκολο.
-
Απλή «κλίση» και πετσέτες: Αν υποψιάζεσαι συσσώρευση υγρών/εκκρίσεων και ο ασθενής δεν είναι αιμοδυναμικά ασταθής, μια ήπια κλίση του σώματος (κεφάλι ψηλότερα ή πλαϊνή κλίση, πάντα υποστηριζόμενη με μαξιλάρια/πετσέτες) μπορεί να βοηθήσει τη φυσική παροχέτευση. Μην τραβάς ή στριμώχνεις τα άκρα — υποστήριξε τον λαιμό και την πλάτη.
-
Βοήθησε τον βήχα: Ενθάρρυνε βαθιές εισπνοές και ελεγχόμενο βήχα, αν ο ασθενής μπορεί — αυτό πολλές φορές είναι το πιο αποτελεσματικό.
-
Μην το κάνεις μόνος αν ο ασθενής είναι βαριά άρρωστος: Η εναλλαγή θέσεων (π.χ. πρηνής) απαιτεί γνώση και συχνά ομάδα. Σε σοβαρή δύσπνοια, κάλεσε ιατρό.
-
Καθαριότητα & ενυδάτωση: Καλή υγιεινή, άνεση, επαρκής υγροποίηση (όταν επιτρέπεται) βοηθούν τις εκκρίσεις.
(Πάντα προτεραιότητα στην ασφάλεια — αν κάτι φαίνεται να χειροτερεύει, άμεση ιατρική αξιολόγηση.)Μη χάσεις το κουράγιο σου: όταν οι πόροι λείπουν, η γνώση για το ανθρώπινο σώμα, λίγη φροντίδα, και… μια σωστά τοποθετημένη πετσέτα μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά — και η επιστήμη μας δείχνει γιατί. Εθνικό Κέντρο Βιοτεχνολογίας+1
©ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ*Οι πληροφορίες που περιέχονται στην σελίδα ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ
δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την γνωμάτευση του ιατρού σας. Αν
αποφασίσετε να ακολουθήσετε κάποια θεραπεία ή διατροφή ρωτήστε τον
προσωπικό ιατρό σας.
Ακολουθήστε μας και στο Facebook
Για να μην χάνεις καμία ανάρτηση, ακολούθησε μας στο GOOGLE NEWS!
Μια φωτογραφία χίλιες λέξεις: Ακολούθησε μας και στο Instagram
ΠΗΓΕΣ
Piehl MA, Brown RS. Use of extreme position changes in acute respiratory failure. Crit Care Med. 1976. PubMed+1
Guérin C. et al. Prone Positioning in Severe Acute Respiratory Distress Syndrome. NEJM 2013 (PROSEVA). New England Journal of Medicine+1
StatPearls — Postural Drainage and Vibration (2024) — ορισμός και χρήσεις. Εθνικό Κέντρο Βιοτεχνολογίας
Frontiers in Medicine — Airway Clearance Techniques: The Right Choice for the Right Patient (2021). Frontiers
Παραδείγματα/αφηγήσεις της ιστορίας του Βιετνάμ σε social media (για να δείξεις την κυκλοφορία της αφήγησης). Facebook+1
 μπορεί να σώσει ζωές){kind=link}
Social Plugin