Για πόσο καιρό είναι ασφαλές να πίνεις από το ίδιο μπουκάλι; Η αλήθεια σοκάρει!

Πόσες φορές δεν έχουμε πιάσει στο γραφείο ή στο σπίτι το ίδιο πλαστικό μπουκάλι, το αναγέμισαμε και το πίναμε ξανά και ξανά; Είναι άνετο, πρακτικό — αλλά πόσο υγιεινό είναι αυτό το κόλπο στην ουσία; Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι αυτή η συνηθισμένη πρακτική δεν είναι τόσο αθώα όσο φαίνεται — και όχι μόνο λόγω μικροβίων στο καπάκι ή στη λαβή.

Τα πλαστικά με τον χρόνο, τη θέρμανση και την κακομεταχείριση μπορούν να υποστούν αλλοιώσεις και να απελευθερώσουν χημικές ενώσεις στο νερό. Ακόμα και όταν δεν υπάρχει άμεση “μόλυνση”, η μικροδιάβρωση ή η φθορά του εσωτερικού τοιχώματος μπορεί να επιφέρει μικροπλαστικά σωματίδια ή χημικές ουσίες — πράγματα που δεν θέλουμε να καταναλώνουμε καθημερινά.

Παρακάτω θα δούμε τι είδους ουσίες μπορεί να “φεύγουν” από το πλαστικό, τι λένε οι πιο πρόσφατες μελέτες, ποιο είναι το “ασφαλές διάστημα”, και τι εναλλακτικές επιλογές μπορείς να χρησιμοποιείς.

Τι περιέχει ένα πλαστικό μπουκάλι και πώς επηρεάζει την υγεία

Φθαλικές ενώσεις, BPA και άλλες “ύποπτες” χημικές ουσίες

Τα πλαστικά μπουκάλια (ιδιαίτερα τύπων όπως PP, HDPE, LDPE) μπορεί να περιέχουν ή να χρησιμοποιούν ως πρόσθετα πλαστικοποιητές, όπως φθαλικές ενώσεις. Η ανησυχία είναι ότι υπό συνθήκες θερμότητας, έκθεσης στον ήλιο ή φθοράς, αυτές οι ουσίες μπορούν να διαρρεύσουν στο περιεχόμενο (νερό). ScienceDirect+2PubMed+2

Παράλληλα, μελέτες έδειξαν ότι τα κοινά πλαστικά μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού περιέχουν μικροπλαστικά και νανοπλαστικά — δηλαδή εξαιρετικά μικροσκοπικά κομμάτια πλαστικού — τα οποία μπορεί να “περάσουν” στο σώμα. National Institutes of Health (NIH)

Σε μια σύγχρονη μελέτη (2024) που εξέτασε επαναχρησιμοποιούμενα πλαστικά μπουκάλια, τα είδη πλαστικού σιλικόνης, HDPE, LDPE και PP εμφάνισαν τις υψηλότερες ρυθμούς “μετανάστευσης” χημικών ουσιών, συμπεριλαμβανομένων φθαλικών ενώσεων και πλαστικοποιητών. ScienceDirect

Άλλη μετα-ανάλυση (2023) για φθαλικές ενώσεις και BPA σε ανθρώπους δείχνει ότι οι εκθέσεις, έστω και σε χαμηλές δόσεις, μπορεί να έχουν επίπτωση στο ενδοκρινικό σύστημα και να σχετίζονται με προβλήματα όπως διαταραχές ορμονών, ορμονικές παρεμβολές και άλλες χρόνιες παθήσεις — και υποστηρίζει ότι οι κανονισμοί χρειάζονται αναθεώρηση ώστε να ανταποκρίνονται στα στοιχεία των σύγχρονων μελετών. ScienceDirect

Ωστόσο, πρέπει να σημειώσουμε ότι σε ορισμένες μελέτες τα επίπεδα των ουσιών όπως BPA, BBP, DBP και DEHP που εντοπίστηκαν στο νερό από μπουκάλια αν και ανιχνεύσιμα, δεν ξεπερνούσαν τις νομοθετικά ορισμένες «ασφαλείς» τιμές — δηλαδή δεν κρίθηκαν άμεσα επικίνδυνα σε απομονωμένη χρήση. PubMed+1

Μικροπλαστικά — ο “αόρατος” κίνδυνος

Πέρα από τα χημικά, η παρουσία μικροπλαστικών και νανοπλαστικών σε εμφιαλωμένα ή επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια έχει επιβεβαιωθεί σε πολλαπλές έρευνες. National Institutes of Health (NIH)+2Clean Water Action+2

Ένα νέο στοιχείο που προέκυψε πρόσφατα: μελέτη από το Πανεπιστήμιο Concordia (καναδική) υπολόγισε ότι η κατανάλωση νερού από πλαστικά μπουκάλια μπορεί να οδηγήσει σε επιπλέον ~90.000 μικροπλαστικά σωματίδια ανά έτος, σε σύγκριση με εκείνους που πίνουν νερό από άλλη πηγή. New York Post

Αυτό δεν αποδεικνύει άμεσα ότι είναι βλαβερά για την υγεία, αλλά εντείνει την ανησυχία, ειδικά όταν συνυπολογίσουμε τη συσσώρευση μικροπλαστικών και χημικών από άλλες πηγές.

Πόσο καιρό “ασφαλώς” να επαναχρησιμοποιούμε το ίδιο μπουκάλι;

Η ακριβής απάντηση — “πόσο καιρό περίπου” — δεν είναι απόλυτη και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: τύπος πλαστικού, θερμοκρασία και συνθήκες αποθήκευσης, συχνότητα πλυσίματος, εκτεθειμένες φθορές/γαζώματα, και χρήση (εσωτερική έκθεση σε ήλιο, τριβές).

Αλλά με βάση τις διαθέσιμες επιστημονικές ενδείξεις:

Αν πρόκειται για μίας χρήσης (single-use) πλαστικό μπουκάλι PET (για εμφιαλωμένο νερό), πολλοί ειδικοί δεν το συστήνουν να επαναχρησιμοποιείται — γιατί η εσωτερική φθορά και η τριβή μπορούν να απελευθερώσουν μικροπλαστικά ή να ενισχύσουν τη διαρροή ουσιών. Eco-Business+1
Σε επαναχρησιμοποιήσιμα πλαστικά (κατάλληλα σχεδιασμένα), αν τα πλένεις συχνά με ζεστό νερό και αποφεύγεις υψηλές θερμοκρασίες ή έκθεση σε ήλιο, ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να παραμείνουν σχετικά “ασφαλή” για μερικές εβδομάδες ή μήνες.
Στην πείρα πολλών καταναλωτών, το ασφαλές διάστημα που συχνά αναφέρεται είναι 3–4 εβδομάδες έως μερικούς μήνες, πριν το μπουκάλι δείξει φθορές ή σκουριάσει η επιφάνειά του.

Αλλά να θυμάσαι: “ασφαλές” δεν σημαίνει “απόλυτα αβλαβές”. Κάθε πρόσθετη έκθεση σε χημικά ή μικροπλαστικά πιθανώς αυξάνει τη συσσώρευση στο σώμα.

Μια πειραματική μελέτη 20 επαναχρησιμοποιούμενων μπουκαλιών (υλικά: ανοξείδωτο, αλουμίνιο, πλαστικό, σιλικόνη) για 4 εβδομάδες διαπίστωσε ότι, ενώ δεν εντοπίστηκε διαρροή BPA ή φθαλικών, υπήρξε απελευθέρωση στοιχείων (μέταλλα όπως Al, Sr, Cr) — ωστόσο τα επίπεδα ήταν γενικά εντός των ορίων ασφαλείας εκτός από περιπτώσεις αλουμινίου. MDPI

Άλλη έρευνα έδειξε ότι τα επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια με υλικά όπως σιλικόνη, HDPE, LDPE και PP παρουσίασαν υψηλά επίπεδα “μετανάστευσης” μη πτητικών ουσιών, γεγονός που ενισχύει ότι τα υλικά παίζουν ρόλο. ScienceDirect

Τέλος, μελέτες για “μη αναμενόμενες συνέπειες επαναχρησιμοποίησης” υπογραμμίζουν ότι η άμεση επαναγέμιση μετά το πλύσιμο (χωρίς καλό ξέβγαλμα) οδηγεί σε υψηλότερους “τοξικούς κινδύνους”. ScienceDirect

Άρα, αν επαναχρησιμοποιείς μπουκάλι, καλό είναι:

Να επιλέγεις κατάλληλο υλικό (π.χ. PETG, Tritan, ανοξείδωτο)
Να το πλένεις σχολαστικά (καυτό νερό, σαπούνι) μετά από κάθε χρήση
Να το ξεπλένεις καλά πριν το γεμίσεις
Να μην το αφήνεις σε υψηλές θερμοκρασίες ή σε ήλιο
Να το αντικαθιστάς όταν εμφανιστούν φθορές, γρατζουνιές ή “θόλωση”

Με αυτές τις πρακτικές, μπορείς να “κρατήσεις” ένα μπουκάλι για μερικές εβδομάδες ή μήνες — αλλά όχι επ’ άπειρον.

Ποιο είναι το πιο “ασφαλές” υλικό για μπουκάλι νερού

Αν θέλεις να αποφύγεις τους κινδύνους, δες μερικές επιλογές:

Γυαλί: Δεν απελευθερώνει χημικές ουσίες, είναι πιο “καθαρό” υλικό. Αλλά πρέπει να προσέχεις το καπάκι και τις συγκολλήσεις.
Ανοξείδωτο (316L ή 304): Σταθερό υλικό, δεν διαβρώνεται εύκολα, δεν αλληλεπιδρά χημικά.
Μπουκάλια Tritan / BPA-free πλαστικά υψηλής ποιότητας: Αν και “BPA-free”, μπορεί να έχουν άλλες βισφαινόλες ή φθαλικές ενώσεις — αλλά γενικά θεωρούνται πιο ασφαλείς λόγω σχεδιασμού.
Αποφύγετε υλικά όπως σιλικόνη (για κύρια δοχεία) ή φθηνά PP / LDPE, που έδειξαν στις μελέτες υψηλή “μετανάστευση” ουσιών. ScienceDirect

Σημείωση: δεν υπάρχει “απόλυτα τέλειο” υλικό — πάντοτε υπάρχει κάποια πιθανότητα διαρροής, ειδικά κάτω από ακραίες συνθήκες.

Συνοψίζοντας: Τι να κάνεις στο μπροστά μέρος σου

Απόφυγε να επαναχρησιμοποιείς πλαστικά μπουκάλια μιας χρήσης για πολλούς μήνες
Αν χρησιμοποιείς επαναχρησιμοποιούμενα πλαστικά, άλλαζέ τα τακτικά (π.χ. κάθε 1–3 μήνες)
Πλένεις σχολαστικά και ξεπλένεις καλά
Απόφυγε υψηλές θερμοκρασίες και έκθεση στον ήλιο
Προτίμησε υλικό όπως γυαλί ή ανοξείδωτο όπου είναι δυνατό
Να έχεις επίγνωση ότι κάθε πρόσθετη έκθεση σε χημικές ουσίες ή μικροπλαστικά (από πλαστικά, υλικά συσκευασίας, περιβάλλον) είναι μια “συσσώρευση” στον οργανισμό

Η επιστημονική κοινότητα δεν έχει ακόμα καταλήξει σε απόλυτες οδηγίες για το “πόσο καιρό είναι ασφαλές”, αλλά οι ενδείξεις οδηγούν στο ότι η επαναχρησιμοποίηση — ειδικά χωρίς σωστές πρακτικές — δεν είναι αθώα.

©ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ*Οι πληροφορίες που περιέχονται στην σελίδα ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την γνωμάτευση του ιατρού σας. Αν αποφασίσετε να ακολουθήσετε κάποια θεραπεία ή διατροφή ρωτήστε τον προσωπικό ιατρό σας.

Ακολουθήστε μας και στο Facebook

Για να μην χάνεις καμία ανάρτηση, ακολούθησε μας στο GOOGLE NEWS!

Μια φωτογραφία χίλιες λέξεις: Ακολούθησε μας και στο Instagram