Κραμβέλαιο: Θανάσιμο Εντομοκτόνο ή Υγιεινή Εναλλακτική;

Το κραμβέλαιο (rapeseed oil ή canola oil) κατέχει το 3ο παγκοσμίως μερίδιο ανάμεσα στα φυτικά έλαια, ακολουθώντας τη σόγια και το φοινικέλαιο. Παρά τις διαφημιστικές εκστρατείες που το προβάλλουν ως «υγιεινή εναλλακτική» του ελαιολάδου, πολλές φωνές το καταγγέλλουν ως τοξικό, μεταλλαγμένο και… εντομοκτόνο. Ποια είναι, λοιπόν, η πραγματικότητα;

Ιστορικό & Παραγωγή

Προέλευση: Από το φυτό Brassica napus / Brassica rapa (οικογένεια Brassicaceae), ξαδέρφι του μπρόκολου και της μουστάρδας.
Καλλιέργεια: Ευδοκιμεί σε εύκρατα κλίματα (Καναδάς, Κίνα, Ευρώπη) και παράγει κίτρινα άνθη.
Μεταποίηση: Θέρμανση & έκθλιψη σπόρων → 40‑45% λάδι, υπόλειμμα (κραμβόπιτα) σε ζωοτροφές.

Τα “Πολλά Ονόματα” του Κραμβελαίου

Rapeseed oil (παραδοσιακό)
Canola oil (CANadian Oil, Low Acid, από το 1978)
LEAR oil (Low Erucic Acid Rapeseed, αρχικά όνομα)

Η μετονομασία σε Canola στόχευσε τόσο στο “ξεπλύμα” του αρνητικού νοήματος του “rape” (που στην πραγματικότητα προέρχεται από το λατινικό rapum = γογγύλι), όσο και στη χαμηλή περιεκτικότητα σε ερουκικό οξύ (<2%).

Θρεπτική Σύσταση & Υποτιθέμενα Οφέλη

Λιπαρά:
- Μονοακόρεστα ~62% (παρόμοια με ελαιόλαδο)
- Πολυακόρεστα ~32% (Ω‑3 & Ω‑6)
- Κορεσμένα ~6% (χαμηλότερο ποσοστό από όλα τα φυτικά έλαια)
Σημαντικές μελέτες:
- Σε δείγμα >68.000 ατόμων, υψηλότερα επίπεδα λινελαϊκού οξέος (Ω‑6) συνδέθηκαν με σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και εγκεφαλικού publichealth.jhu.edu.
- Ελεγχόμενες δοκιμές δείχνουν μείωση LDL, αύξηση HDL και πιθανή πτώση της αρτηριακής πίεσης publichealth.jhu.edu.
- JAMA μελέτη: αντικατάσταση βουτύρου με φυτικά έλαια (συμπεριλαμβανομένου του rapeseed) μείωσε τη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά και καρκίνο vogue.com.
- Stanford Health: “Τα σπορέλαια (sunflower, canola κ.ά.) είναι ασφαλή και ελαφρώς αρωματικά, ιδανικά για καθημερινή χρήση” med.stanford.edu.

Περί GMO & Επεξεργασίας

Το 26% των καλλιεργειών rapeseed παγκοσμίως είναι GMO (2011).
Η γενετική βελτίωση μείωσε ερουκικό οξύ & γλυκοσιδικά, αύξησε ανθεκτικότητα.
Σχεδόν όλα εμπορικά canola oils υποβάλλονται σε εκχύλιση με εξάνιο και ραφινάρισμα σε υψηλές θερμοκρασίες—αιτία σχηματισμού trans λιπαρών.

Κριτικές & Εντομοκτόνο Ρόλος

Το κραμβέλαιο: ισχυρό απωθητικό εντόμων, voorkomt ζωοτροφές, στοιχείο “βιολογικών” εντομοκτόνων.
Στο σαπούνι: μέχρι 50% αντί ελαιολάδου—φθηνότερο, αλλά με αμφίβολες επιπτώσεις στο δέρμα.
Υπάρχει μερίδα ερευνών σε τρωκτικά που αναφέρουν δυσλειτουργίες σε καρδιά, νεφρά, θυρεοειδή και ανοσοποιητικό, εμφανιζόμενες μετά χρόνια έκθεσης (χωρίς αντίστοιχες μελέτες σε ανθρώπους πριν την έγκριση GRAS).

Η Ταινία “Lorenzo’s Oil” & το Ερουκικό Οξύ

Στο φιλμ του 1992, οι γονείς του Lorenzo Odone χρησιμοποιούν μίγμα ερουκικού/ολεϊκού 4:1 για την αντιμετώπιση της ALD. Σήμερα χορηγείται υπό κλινικό έλεγχο, χωρίς φαρμακευτική έγκριση ως σκεύασμα. Το υβρίδιο rapeseed (<2% ερουκικό) θεωρείται ασφαλές για ανθρώπους en.wikipedia.org.

Σήμερα: Τί Επικρατεί;

Διαμάχη στα social media: influencers & αμφισβητίες (π.χ. R.F. Kennedy Jr.) επιμένουν στην “τοξικότητα” theguardian.com.
Επιστημονική κοινότητα: υποστηρίζει περιορισμένη μετατροπή linoleic→αραχιδονικό, ευεργετική δράση στη χοληστερίνη & τη φλεγμονή eater.comvogue.com.
Ευρωπαϊκή νομοθεσία: από το 2002 αυστηροί έλεγχοι & υποχρεωτική σήμανση GMO προϊόντων.

Συμπέρασμα

Το κραμβέλαιο συνεχίζει να αποτελεί “πεδίο μάχης” ανάμεσα σε φωνές προπαγάνδας και επιστημονικά δεδομένα. Οι πιο πρόσφατες, ευρείες μελέτες δείχνουν σαφή καρδιοπροστατευτική δράση και μείωση κινδύνων θνησιμότητας, εφόσον χρησιμοποιείται με μέτρο και σε μη-υπερθερμαινόμενες μορφές. Ωστόσο, οι κίνδυνοι από υπερ-ραφινάρισμα, εξάνιο και GMO παραμένουν θέματα ανοικτά για περαιτέρω έρευνα.

©ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ*Οι πληροφορίες που περιέχονται στην σελίδα ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την γνωμάτευση του ιατρού σας. Αν αποφασίσετε να ακολουθήσετε κάποια θεραπεία ή διατροφή ρωτήστε τον προσωπικό ιατρό σας.

Ακολουθήστε μας και στο Facebook

Για να μην χάνεις καμία ανάρτηση, ακολούθησε μας στο GOOGLE NEWS!

Μια φωτογραφία χίλιες λέξεις: Ακολούθησε μας και στο Instagram