Καρκίνος : Ποιοι παράγοντες μπορούν να μας βλάψουν ; Λίστα Καρκινογόνων του IARC (2023)

©ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ

Ο καρκίνος είναι μια νόσος που χαρακτηρίζεται από ακανόνιστο πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Τα φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού μας μεγαλώνουν, πολλαπλασιάζονται και πεθαίνουν σε ένα καλά ρυθμισμένο κύκλο. Όταν όμως τα κύτταρα αυτά αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα, τότε μπορεί να σχηματίσουν ένα όγκο.

Ο καρκίνος μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, που χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες:

• Παράγοντες του περιβάλλοντος: Αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν την έκθεση σε ακτινοβολία, χημικές ουσίες, ιούς και βακτήρια.
• Παράγοντες τρόπου ζωής: Αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ, τη διατροφή, την άσκηση και την έκθεση στον ήλιο.

Παράγοντες του περιβάλλοντος που προκαλούν καρκίνο

• Ακτινοβολία: Η ιονίζουσα ακτινοβολία, όπως η ακτινοβολία από τις ακτίνες Χ, τα ακτινοβολημένα φάρμακα και η κοσμική ακτινοβολία, μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο DNA των κυττάρων, οδηγώντας σε καρκίνο. Η μη ιονίζουσα ακτινοβολία, όπως η ακτινοβολία από τον ήλιο και τα κινητά τηλέφωνα, δεν είναι τόσο επικίνδυνη, αλλά μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου.
• Χημικές ουσίες: Ορισμένες χημικές ουσίες που βρίσκονται στο περιβάλλον, όπως το αρσενικό, το βενζόλιο, το διοξίνες και τα φθαλάτες, μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο.
• Ιοί και βακτήρια: Ορισμένοι ιοί και βακτήρια, όπως ο HPV, ο ιούς της ηπατίτιδας Β και ο ιούς της ηπατίτιδας C, μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο.

Παράγοντες τρόπου ζωής που προκαλούν καρκίνο

• Κάπνισμα: Το κάπνισμα είναι ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας καρκίνου στον άνθρωπο. Μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του πνεύμονα, του στόματος, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του στομάχου, του παγκρέατος, του ορθού και του ορθού, του μαστού και της ουροδόχου κύστης.
• Κατανάλωση αλκοόλ: Η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του στόματος, του λάρυγγα, του οισοφάγου, του στομάχου, του παγκρέατος, του ήπατος, του μαστού και του παχέος εντέρου.
• Διατροφή: Μια διατροφή πλούσια σε επεξεργασμένα τρόφιμα, κορεσμένα και trans λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου. Μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη του καρκίνου.
• Έλλειψη άσκησης: Η έλλειψη άσκησης αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου, του μαστού, του προστάτη και άλλων μορφών καρκίνου.
• Εκθεση στον ήλιο: Η υπερβολική έκθεση στον ήλιο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος.

Πώς να μειώσετε τον κίνδυνο καρκίνου

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τον κίνδυνο καρκίνου, όπως:

• Μην καπνίζετε.
• Μειώστε την κατανάλωση αλκοόλ.
• Φάτε μια υγιεινή διατροφή.
• Ασκηθείτε τακτικά.
• Προστατευτείτε από την έκθεση στον ήλιο.
  

   

  Ο Διεθνής Οργανισμός Ερευνας για τον Καρκίνο (IARC), ο οποίος είναι ένας οργανισμός του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), έχει δημιουργήσει μία λίστα με 116 παράγοντες που προκαλούν καρκίνο. Η λίστα αυτή, γνωστή ως "Μητρώο Καρκινογόνων του IARC", ταξινομεί τους παράγοντες αυτούς σε πέντε κατηγορίες ανάλογα με το επίπεδο της επιστημονικής βεβαιότητας ότι προκαλούν καρκίνο στον άνθρωπο:

• Κατηγορία 1: Ο παράγοντας προκαλεί καρκίνο στον άνθρωπο.
• Κατηγορία 2A: Ο παράγοντας πιθανότατα προκαλεί καρκίνο στον άνθρωπο.
• Κατηγορία 2B: Ο παράγοντας ίσως προκαλεί καρκίνο στον άνθρωπο.
• Κατηγορία 3: Ο παράγοντας δεν μπορεί να ταξινομηθεί ως καρκινογόνος στον άνθρωπο.
• Κατηγορία 4: Ο παράγοντας δεν είναι καρκινογόνος στον άνθρωπο.
  

Μητρώο Καρκινογόνων του IARC (2023)

Η λίστα αυτή περιλαμβάνει παράγοντες που προέρχονται από διάφορες πηγές, όπως:

• Παράγοντες του περιβάλλοντος: ακτινοβολία, χημικές ουσίες, σωματίδια, ιούς, βακτήρια.
• Παράγοντες τρόπου ζωής: κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ, διατροφή, άσκηση, έκθεση στον ήλιο.
• Παράγοντες επαγγελματικής έκθεσης: έκθεση σε χημικές ουσίες, σωματίδια, ακτινοβολία.
• Φάρμακα: ορισμένα φάρμακα, όπως η φαινακετίνη, έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου.

Κατηγορία 1: Ο παράγοντας προκαλεί καρκίνο στον άνθρωπο.

• Ακτινοβολία:
  • Ακτινοβολία από τις ακτίνες Χ, τα ακτινοβολημένα φάρμακα και τη κοσμική ακτινοβολία
  • Ακτινοβολία από τον ήλιο
• Χημικές ουσίες:
  • Αρσενικό
  • Βενζόλιο
  • Διοξίνες
  • Φθαλάτες
  • Ορμόνες, όπως οι οιστρογόνες και η τεστοστερόνη
  • Ορισμένα φυτοφάρμακα, όπως το DDT και το glyphosate
  • Ορισμένα χημικά που χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία, όπως το βινυλοχλωρίδιο και το αιθυλενοξείδιο
• Ιοί και βακτήρια:
  • Ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV)
  • Ιός της ηπατίτιδας Β
  • Ιός της ηπατίτιδας C
  • Ιός Epstein-Barr
  • Ιός του ανθρώπινου θηλώματος (HPV)
• Παράγοντες τρόπου ζωής:
  • Κάπνισμα
  • Κατανάλωση αλκοόλ
  • Υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένων κρέατων
  • Υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης
  • Έλλειψη άσκησης
  • Έλλειψη έκθεσης στον ήλιο

Κατηγορία 2A: Ο παράγοντας πιθανότατα προκαλεί καρκίνο στον άνθρωπο.

• Ακτινοβολία:
  • Ακτινοβολία από τις ακτίνες γ
  • Ακτινοβολία από τα ακτίνια β
  • Ακτινοβολία από τα ακτίνια α
• Χημικές ουσίες:
  • Κάδμιο
  • Χρώμιο
  • Μόλυβδος
  • Νικέλιο
  • Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs)
  • Ορισμένα φυτοφάρμακα, όπως το ζιζανιοκτόνο atrazine
  • Ορισμένα χημικά που χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία, όπως το πενταχλωριούχο βινύλιο και το δισουλφίδιο του θείου
• Ιοί και βακτήρια:
  • Ιός της ηπατίτιδας D
  • Ιός της ηπατίτιδας E
  • Ιός της ηπατίτιδας G
  • Ιός Epstein-Barr
  • Ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV)
• Παράγοντες τρόπου ζωής:
  • Έλλειψη επαρκούς πρόσληψης φρούτων και λαχανικών
  • Παχυσαρκία
  • Υπερβολική έκθεση στον ήλιο

Κατηγορία 2B: Ο παράγοντας ίσως προκαλεί καρκίνο στον άνθρωπο.

• Ακτινοβολία:
  • Ακτινοβολία από τα μικροκύματα
  • Ακτινοβολία από τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία χαμηλής συχνότητας
• Χημικές ουσίες:
  • Μπενζοφαινόνη-3
  • Πολυαλουμίνια
  • Ορισμένα φυτοφάρμακα, όπως το organophosphate chlorpyrifos
  • Ορισμένα χημικά που χρησιμοποιούνται στην βιομηχανία, όπως το διοξείδιο του τιτανίου
• Ιοί και βακτήρια:
  • Ιός της ηπατίτιδας A
  • Ιός του έρπητα ζωστήρα
  • Ιός της ιλαράς
    

Κατηγορία 2B: Ο παράγοντας ίσως προκαλεί καρκίνο στον άνθρωπο (συνέχεια)

• Ιοί και βακτήρια:
  • Ιός της παρωτίτιδας
  • Ιός της ερυθράς
  • Ιός του έρπητα απλού
  • Ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV)
  • Ιός του Epstein-Barr
  • Ιός του ανθρώπινου θηλώματος (HPV)
• Παράγοντες τρόπου ζωής:
  • Υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης
  • Υπερβολική κατανάλωση τεχνητών γλυκαντικών
  • Χρήση ορμονικών αντισυλληπτικών
  • Χρήση θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης

Κατηγορία 3: Ο παράγοντας δεν μπορεί να ταξινομηθεί ως καρκινογόνος στον άνθρωπο.

• Ακτινοβολία:
  • Ακτινοβολία από τα ραδιοφωνικά κύματα
  • Ακτινοβολία από τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία υψηλής συχνότητας
• Χημικές ουσίες:
  • Ορισμένα χημικά που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ζωή, όπως τα φθοριωμένα παράγωγα του πολυαιθυλενίου (PFOAs) και τα υπερφθοριωμένα παράγωγα του πολυαιθυλενίου (PFOSs)
• Ιοί και βακτήρια:
  • Ιός της πολιομυελίτιδας
  • Ιός της ιλαράς
  • Ιός της παρωτίτιδας
  • Ιός της ερυθράς
  • Ιός του έρπητα ζωστήρα
• Παράγοντες τρόπου ζωής:
  • Χρήση κινητών τηλεφώνων
  • Χρήση ηλεκτρικών συσκευών

Κατηγορία 4: Ο παράγοντας δεν είναι καρκινογόνος στον άνθρωπο.

• Ακτινοβολία:
  • Ακτινοβολία από τον ήλιο
• Χημικές ουσίες:
  • Ορισμένα χημικά που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ζωή, όπως τα διοξείδια του τιτανίου και της σιλικόνης
• Ιοί και βακτήρια:
  • Όλοι οι ιοί και τα βακτήρια που δεν έχουν καταχωριστεί σε καμία από τις υπόλοιπες κατηγορίες
• Παράγοντες τρόπου ζωής:
  • Όλοι οι παράγοντες τρόπου ζωής που δεν έχουν καταχωριστεί σε καμία από τις υπόλοιπες κατηγορίες

Η λίστα του IARC ενημερώνεται τακτικά με βάση τα νέα επιστημονικά δεδομένα. Η τελευταία αναθεώρηση της λίστας έγινε το 2022 και περιέλαβε 23 νέους παράγοντες.

Η μείωση της έκθεσης σε παράγοντες που προκαλούν καρκίνο είναι σημαντική για την πρόληψη του καρκίνου

Η λίστα του IARC περιλαμβάνει παράγοντες που προέρχονται από διάφορες πηγές, όπως:

• Παράγοντες του περιβάλλοντος: ακτινοβολία, χημικές ουσίες, σωματίδια, ιούς, βακτήρια.
• Παράγοντες τρόπου ζωής: κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ, διατροφή, άσκηση, έκθεση στον ήλιο.
• Παράγοντες επαγγελματικής έκθεσης: έκθεση σε χημικές ουσίες, σωματίδια, ακτινοβολία.
• Φάρμακα: ορισμένα φάρμακα, όπως η φαινακετίνη, έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου.

Η λίστα του IARC ενημερώνεται τακτικά με βάση τα νέα επιστημονικά δεδομένα. Η τελευταία αναθεώρηση της λίστας έγινε το 2022 και περιέλαβε 23 νέους παράγοντες.

Μερικά από τα πιο γνωστά πράγματα που προκαλούν καρκίνο, σύμφωνα με τη λίστα του IARC, είναι:

• Το κάπνισμα: είναι ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας καρκίνου στον άνθρωπο.
• Η έκθεση στην ακτινοβολία: τόσο η ιονίζουσα όσο και η μη ιονίζουσα ακτινοβολία μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο.
• Η έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες: όπως το αρσενικό, το βενζόλιο, το διοξίνες, τα φθαλάτες.
• Ορισμένα ιούς: όπως ο HPV, ο ιούς της ηπατίτιδας Β και ο ιούς της ηπατίτιδας C.
• Η διατροφή: μια διατροφή πλούσια σε επεξεργασμένα τρόφιμα, κορεσμένα και trans λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου.
• Η έλλειψη άσκησης: η έλλειψη άσκησης αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου, του μαστού, του προστάτη και άλλων μορφών καρκίνου.

Η έκθεση σε πολλούς από τους παράγοντες που περιλαμβάνονται στη λίστα του IARC είναι αναπόφευκτη. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τον κίνδυνο έκθεσης σε αυτούς τους παράγοντες, όπως:

• Να μην καπνίζουμε.
• Να προστατευόμαστε από την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.
• Να προσέχουμε τι τρώμε και πίνουμε.
• Να ασκούμαστε τακτικά.

Η μείωση της έκθεσης σε παράγοντες που προκαλούν καρκίνο είναι σημαντική για την πρόληψη του καρκίνου.

©ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ*Οι πληροφορίες που περιέχονται στην σελίδα ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την γνωμάτευση του ιατρού σας. Αν αποφασίσετε να ακολουθήσετε κάποια θεραπεία ή διατροφή ρωτήστε τον προσωπικό ιατρό σας.

Ακολουθήστε μας και στο Facebook

Για να μην χάνεις καμία ανάρτηση, ακολούθησε μας στο GOOGLE NEWS!

Μια φωτογραφία χίλιες λέξεις: Ακολούθησε μας και στο Instagram