Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια από τις πιο ανησυχητικές υγειονομικές τάσεις της τελευταίας δεκαετίας: την εκρηκτική αύξηση σοβαρών τροφικών δηλητηριάσεων από το βακτήριο Listeria. Το 2024 καταγράφηκαν πάνω από 3.000 επιβεβαιωμένα κρούσματα, ένας αριθμός που σοκάρει τους ειδικούς, όχι μόνο επειδή είναι υψηλός, αλλά κυρίως επειδή το 70% των ασθενών χρειάστηκε νοσηλεία και 1 στους 12 κατέληξε. Για μία μόλυνση που κάποτε θεωρούνταν “σπάνια”, τα δεδομένα του 2024–2025 αλλάζουν δραματικά το τοπίο.
Η νέα έκθεση του ECDC και της EFSA για το 2025 – η πιο πλήρης ανάλυση των τροφιμογενών λοιμώξεων στην Ευρώπη – αποκαλύπτει κάτι ακόμη πιο ανατριχιαστικό: η Listeria, ένα βακτήριο που αγαπά το κρύο και τις υγρές επιφάνειες, δείχνει πιο ανθεκτική και πιο επίμονη από παλιά. Οι ειδικοί μιλούν πλέον για μια “σιωπηλή απειλή” που τρυπώνει στα ψυγεία, στα έτοιμα γεύματα, στα αλλαντικά, ακόμη και σε προϊόντα που θεωρούσαμε απολύτως ασφαλή.
Και το πιο σοκαριστικό εύρημα από την έκθεση του 2025;
Έως και 3% των έτοιμων προς κατανάλωση τροφίμων στην ΕΕ υπερβαίνουν τα όρια ασφάλειας για Listeria. Με απλά λόγια: τουλάχιστον 1 στα 33 προϊόντα αυτού του τύπου μπορεί να είναι επικίνδυνο.
Ο επικεφαλής του ECDC, Όλε Χόιερ, το διατύπωσε με λόγια που δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας: «Η μόλυνση μπορεί να είναι σπάνια, αλλά όταν συμβεί, η ασθένεια μπορεί να γίνει εξαιρετικά σοβαρή. Πρόκειται για μία από τις πιο επικίνδυνες τροφιμογενείς απειλές που παρακολουθούμε».
Αν αναρωτιέσαι ποια τρόφιμα “πρωταγωνιστούν” σε αυτή την αύξηση, η απάντηση είναι ξεκάθαρη: τα λουκάνικα και τα αλλαντικά έχουν τα περισσότερα θετικά δείγματα. Ακολουθούν έτοιμα γεύματα, σαλάτες ψυγείου και μαλακά μη παστεριωμένα τυριά.
Αλλά η Listeria δεν είναι η μόνη απειλή. Η νέα ευρωπαϊκή έκθεση για το 2024–2025 κατέγραψε συνολικά 6.558 τροφιμογενείς επιδημίες, αυξημένες κατά 14,5% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Αν και οι θάνατοι ήταν λιγότεροι, τα κρούσματα και οι νοσηλείες αυξήθηκαν σημαντικά. Είναι μια νέα πραγματικότητα όπου τα τρόφιμα που θεωρούμε “βασικά” ή “αθώα” γίνονται πολλές φορές ο αδύναμος κρίκος.
Η Salmonella, για παράδειγμα, εξακολουθεί να είναι ο βασιλιάς των πολυεθνικών επιδημιών, με τα αυγά και τα προϊόντα αυγών να αποτελούν τον υπ’ αριθμόν ένα φορέα μετάδοσης. Ακόμη πιο ανησυχητικό: οι λοιμώξεις σαλμονέλας σε πτηνοτροφικές μονάδες αυξάνονται σταθερά την τελευταία δεκαετία. Το 2024, μόνο 14 χώρες της ΕΕ πέτυχαν πλήρη συμμόρφωση με τους στόχους μείωσης της σαλμονέλας στα πουλερικά.
Ο Φρανκ Βέρντονκ της EFSA ήταν ξεκάθαρος: «Σημαντικός αριθμός κρατών-μελών δεν πέτυχε τους στόχους μείωσης. Το πρόβλημα είναι συστημικό και χρειάζεται άμεση παρέμβαση».
Ποιοι όμως είναι οι λόγοι πίσω από την εκρηκτική αύξηση των τροφιμογενών λοιμώξεων;
Οι επιστήμονες εντοπίζουν έναν συνδυασμό παραγόντων:
• Η τεράστια άνοδος των έτοιμων προς κατανάλωση γευμάτων, που περνούν από λιγότερο αυστηρή θερμική επεξεργασία.
• Η γήρανση του πληθυσμού, που αυξάνει δραματικά την ευαλωτότητα σε σοβαρές λοιμώξεις.
• Λανθασμένη ή βιαστική διαχείριση τροφίμων στο σπίτι, ειδικά με την τάση να αγοράζουμε περισσότερα προϊόντα μακράς διάρκειας αλλά και φρέσκες σαλάτες ψυγείου.
• Ανεπαρκής έλεγχος σε πολλές παραγωγικές μονάδες, όπως δείχνει η αύξηση θετικών δειγμάτων.
Το πιο εντυπωσιακό κομμάτι της έκθεσης; Το 2024, τα λαχανικά και τα μη ζωικά προϊόντα συνδέθηκαν με τους περισσότερους θανάτους από τροφικές δηλητηριάσεις. Το αφήγημα ότι “μόνο το κρέας είναι επικίνδυνο” καταρρέει. Η Ευρώπη βλέπει πλέον ένα νέο, πιο σύνθετο υγειονομικό τοπίο.
Απέναντι σε αυτή την καταιγίδα δεδομένων, τι μπορούμε να κάνουμε;
Οι ειδικοί δίνουν σαφείς οδηγίες – και όσο απλές κι αν φαίνονται, σώζουν ζωές.
Πρώτον, το ψυγείο πρέπει να μένει κάτω από 5°C. Σε υψηλότερες θερμοκρασίες η Listeria πολλαπλασιάζεται ύπουλα και γρήγορα.
Δεύτερον, τα έτοιμα γεύματα καταναλώνονται πριν από την ημερομηνία λήξης, ποτέ “λίγο μετά”.
Τρίτον, το κρέας χρειάζεται καλό μαγείρεμα, πλήρη θερμική επεξεργασία.
Τέταρτον, δεν αναμειγνύουμε ωμά με μαγειρεμένα τρόφιμα – ποτέ.
Και φυσικά, πλένουμε χέρια, επιφάνειες, εργαλεία, γιατί οι διασταυρούμενες μολύνσεις παραμένουν ένας από τους βασικότερους παράγοντες κινδύνου.
Για τις ευάλωτες ομάδες – εγκύους, ηλικιωμένους, άτομα με χαμηλό ανοσοποιητικό – οι οδηγίες είναι ακόμη πιο αυστηρές: αποφυγή μαλακών μη παστεριωμένων τυριών, μη παστεριωμένου γάλακτος, έτοιμων γευμάτων ψυγείου, λουκάνικων που δεν έχουν ξαναζεσταθεί καλά.
Η νέα μελέτη ECDC–EFSA 2025 κλείνει με μια προειδοποίηση που μοιάζει περισσότερο με καμπανάκι για ολόκληρη την ήπειρο:
Οι τροφιμογενείς λοιμώξεις θα αυξάνονται τα επόμενα χρόνια αν δεν αλλάξουμε τρόπο παραγωγής, συντήρησης και κατανάλωσης τροφίμων.
Και αυτό δεν είναι μια πρόβλεψη τρόμου. Είναι μια επιστημονική εκτίμηση βασισμένη σε σκληρά δεδομένα: ανθεκτικότερα βακτήρια, πιο σύνθετες διατροφικές αλυσίδες, πιο ευάλωτοι πληθυσμοί.
Σε έναν κόσμο όπου τρώμε περισσότερο “στο πόδι”, αποθηκεύουμε τα πάντα στο ψυγείο και εμπιστευόμαστε ότι “όλα είναι ασφαλή”, η Listeria μάς υπενθυμίζει κάτι βασικό: η ασφάλεια τροφίμων δεν είναι δεδομένη. Είναι μια καθημερινή άσκηση προσοχής.
©ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ*Οι πληροφορίες που περιέχονται στην σελίδα ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ
δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την γνωμάτευση του ιατρού σας. Αν
αποφασίσετε να ακολουθήσετε κάποια θεραπεία ή διατροφή ρωτήστε τον
προσωπικό ιατρό σας.
Ακολουθήστε μας και στο Facebook
Για να μην χάνεις καμία ανάρτηση, ακολούθησε μας στο GOOGLE NEWS!
Μια φωτογραφία χίλιες λέξεις: Ακολούθησε μας και στο Instagram
Social Plugin